Dövizler yabancı ülke para birimleri olarak kısaca özetlenebilir. Bu ülke dövizlerinin birbirlerine karşı olan fiyat yapılarındaki değişmeler ise birçok faktöre dayalı olarak gelişmektedir. Bu nedenle ülke merkez bankalarının ya da para yönetim kurumlarının, döviz kurlarının oluşmasında kullandıkları istemler de oldukça farklıdır. Öncelikli olarak döviz kuru sistemlerini sabit ve değişken kur olarak ikiye ayırabiliriz. Bu iki ana döviz sistemi arasında yerleşmiş olan çeşitli karma döviz kuru sistemleri de yoğun olarak çeşitli ülkeler tarafından kullanılmaktadır.

Sabit Kur Sistemi Nedir? Nasıl Uygulanır?

Sabit kur politikasında merkez bankaları, döviz kurlarını belirli bir seviyede tutabilmek için sürekli olarak alım ve satımlarla piyasaya müdahale eder. Tabi bu noktada merkez bankalarının elindeki döviz stoğunun miktarı da büyük önem arz etmektedir. Elinizde yeterince döviz olmadan kurlara müdahale etme gücünüz de olmayacağı için bu döviz kuru sistemini de pratikte uygulama şansınız olmayacaktır. Sabit kur sistemleri ağırlıklı olarak o ülkenin parasının diğer ülke dövizlerine karşı korumak amacıyla kullanılan bir yöntemdir.

Sabit Kur Sisteminin Avantajları

Sabit kur sisteminin çeşitli avantajları olduğu gibi dezavantajları da mevcuttur. Bunlara bakacak olursak sabit kur sisteminde belirsizlikler daha az seviyededir. Bu sayede insanlar belirli bir istikrar ortamında daha rahat hareket edecek, ülke içi ve dışı ticaret artacaktır. İstikrarı bozmaya yönelik spekülatif hareketler sabit kur politikasında daha düşük düzeyde uygulanmaktadır. Merkez bankalarının belirli noktalarda müdahale yapacağını bilmek çeşitli spekülatif hareketlerin önünü kesici etkiler oluşturmaktadır. Sabit kur sistemi ile ödemeler dengesinin kurulması daha kolay olacak ve bu nedenle mali disiplin de daha kolay oluşturulacaktır.

Sabit Kur Sisteminin Getirdiği Dezavantajlar

Yarattığı olumsuz etkileri de inceleyecek olursak aslında bunlar daha çok uzun ve orta vadede çıkmaktadır. Öncelikle devletler bu kur sistemini uyguladıklarında dünya piyasası ile reelde oluşabilecek farkları ancak çeşitli devalüasyonlar ya da direkt müdahaleler ile dengeleyebilirler. Bu da uluslararası ticari platformlarda bir anda büyük dalgalanmalara neden olur.

Sabit kur sistemi sırasında ülkenin aslında dezavantajlı ürünleri de kurların yüksek ya da düşük olması nedeniyle uluslararası piyasada işlem görür. Yapılacak bir eşitleme sonrasında çok büyük değişiklikler bir anda ortaya çıkar. Bu sistem aynı zamanda ülkelerin para politikası araçlarını kullanmalarını da engeller. Döviz kurları belirli noktalara sabitleneceği için çeşitli dövizlerde fazlalık ya da noksanlık ortaya çıkmaya başlayabilir. Bu durumda merkez bankalarının ayrıca müdahale etmesi gerekir.

Esnek Kur Sistemi Nedir?

Esnek kur sisteminde devletin döviz kurları üzerine bir müdahalesi mevcut değildir. Döviz kurları, piyasadan gelen taleplere göre kendi başına belirlenmektedir. Buradan anlaşılması gereken piyasadan gelen arz ve talebin kurların belirlenmesinde rol almasıdır. Bu sistem aynı zamanda dalgalı kur sistemi olarak da adlandırılmaktadır. Burada ödemeler dengesindeki istikrarın, döviz kurundaki otomatik değişim ile sağlandığı savunulur.

Esnek Kur Sisteminin Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?

Esnek kur sisteminde piyasa ödemeler dengesini döviz kurlarındaki değişim ile otomatik olarak sağlanacağı için devletin bununla uğraşması gerekmeyecektir. Yani döviz fiyatlarına müdahale edilmesine gerek kalmamaktadır. Piyasadan gelen arz ve talebe bağlı olarak kendi yerini otomatik olarak bulmaktadır. Ayrıca iç ödemeler dengesi ile uğraşılmadığı için devletler, dış olaylarla rahatlıkla ilgilenebilmektedirler. Dezavantajlarına bakacak olursak da belirsizlik ortamına çok çabuk girilebilmesidir. Bu ekonomik belirsizlik durumunun ise ülkeye çok hızlı yayılabilme ihtimalidir.

Döviz Kuru Sistemlerinden Global Anlamdaki Etki Alanı Forex Piyasası

Diğer döviz kuru sistemleri için ise gözetimli dalgalanma, optimum para sahası, aralık içinde dalgalanma, kaygan aralık, döviz kuru bantları gibi farklı örnekler verilebilir. Tüm bu sistemlerin amacı ülke para birimlerinin gücünün ülkenin ekonomik gelişimi için en doğru şekilde kullanılmasıdır. Her ülkenin para yönetim ekibinin tercihine ve ülkenin mevcut durumuna paralel olarak bir seçim gerçekleştirilir. Önemli olan en yararlı seçimin yapılmış olmasıdır. Bir ülkede kullanılan döviz sistemi kısa bir süre sonra değişime de uğrayabilir. Bu nedenle döviz kurları da ciddi şekilde bundan etkilenebilir.

Ülkelerin birbirlerinin dövizlerine karşı yaptıkları alım – satım hareketlerinin en hızlı şekilde karşılık bulduğu alanlar ise doğal olarak forex piyasasıdır. Forex zaten İngilizce’de yabancı para değişimi anlamına gelen foreign exchange teriminin kısaltılması ile ortaya çıkmış bir pazardır. Normalde bir ülke parası ile ilgili işlemleri ancak mesai saatleri içinde gerçekleştirebilirsiniz. Ancak forex piyasaları dijital bir ağla birbirlerine bağlanmıştır. Ana bir merkezi mevcut değildir. Belli başlı merkezlerine bakacak olursak, New York, Londra, Sidney, Tokyo, Hong Kong gibi birçok finans merkezi ön plana çıkmaktadır.

Tüm bu ülkelerde ve pazarlarda yaşanan gelişmeler, gerçekleşen işlemler tek bir alana aktarılmaktadır. Forex piyasasında işlem gören pariteler de bir o kadar çoktur. Bu nedenle de oldukça büyük bir piyasadır. Günlük olarak yaklaşık olarak 6 trilyon dolar civarında işlem gerçekleştirilmektedir. Çok çeşitli döviz kuru sistemlerini uygulayan ülkedeki işlemlere, aynı platform üzerinde ulaşmak mümkündür. Bu da oldukça büyük kazanç ihtimallerinin bir arada olduğu devasal bir pazar anlamına gelmektedir.